Lichaamsgerichte begeleiding bij rouw
Iedereen krijgt in zijn leven te maken met verlies: verlies van dierbaren door de dood, verlies door scheiding, verlies van gezondheid of toekomstbeeld. Het overkomt ons, we hebben daar als mens niets over te zeggen of in te kiezen.
Zoveel verschillende mensen als er zijn, zoveel verschillende reacties zijn er ook op verlies. Uiteraard is de aard van het verlies hier van invloed op: van wie of wat heeft iemand afscheid moeten nemen. Sommige verliezen zijn zó groot, daarmee verder moeten leven is groot werk. Maar ook verliezen die door de buitenwacht als minder groot worden gezien, kunnen als heel groot ervaren worden.
Ik begin steeds meer te ervaren en in te zien dat wie iemandis, van grote invloed is op de manier van rouwen. Je persoonlijke geschiedenis heeft grote invloed op de omgang met rouw. Heb je geleerd om om te gaan met emoties en gevoelens? In welke mate ben jij je bewust van jezelf, kén jij jezelf? Kun je om hulp vragen? Zijn er belemmerende overtuigingen? Hoe veilig ben je gehecht? Hoe veerkrachtig zijn jij en je sociale omgeving? Dit is de onvolledige opsomming van factoren hierin.
Soms resoneert een verlies mee op oude pijn, of op een eerdere (weggestopte) gebeurtenis, of op een oud verlies. Er is soms zoveel trauma en verlies in iemands leven geweest dat een nieuw verlies een druppel kan zijn die de emmer doet overlopen. Het kan ook zijn dat er in iemands leven of in het leven van (voor-)ouders veel dood is geweest. Ook dat heeft invloed op rouw.
Rouw heeft zijn eigen tijd nodig. Rouw is een proces van verduren, van uithouden. Van zijn met verwarrende, soms pijnlijke gevoelens. Rouw is je iedere keer weer moeten verhouden met het verlies, in verschillende fases in je leven. Rouw is anderzijds ook een actief proces; ik geloof in die zin niet in ‘de tijd heelt alle wonden’. Rouw die niet wordt ‘aangenomen’ stagneert en gaat ondergronds.
Hoe niet-gekozen en ongewenst ook: een groot verlies kan een uitnodiging in zich meedragen. Een uitnodiging tot groei, tot bewustwording en verandering van oude patronen of tot nieuwe keuzes. Een verlies vraagt om integratie in iemands leven. Dat is misschien wel een voorwaarde om goed verder te kunnen leven.
Het is mijn missie om een groep lichaamsgerichte- en massagetherapeuten op te leiden, die op empathische en professionele wijze cliënten in een rouwproces kunnen begeleiden. Het doel van de begeleiding is het (her-)vinden van eigen veerkracht van de cliënt, waardoor het verlies geïntegreerd kan worden in het leven.
Een rode draad is voor mij het lichaam; daarin is alles te voelen. Via het lichaam kun je contact maken met (spier-)spanning en ontspanning. Via je lichaam kun je in verbinding komen met Zijn, met een laag waar je kunt rusten, ondanks alles. In je lichaam kan rouw zich manifesteren via fysieke klachten, verminderde weerbaarheid. Via aanraking kun je je bewust worden van jezelf, van je persoonlijke geschiedenis én je familiegeschiedenis. Door contact met je lijf en een begeleider kun je in contact komen met je (verborgen) gevoelens en emoties. Via je lijf kun je bedding gaan ervaren in jezelf. In een lijf dat weer kan ontspannen is het makkelijker slapen en opladen. In een lichaam dat bewoond wordt, ben je meer bestand tegen moeilijkheden en de uitdagingen die je tegenkomt. Via je lijf kun je (weer) contact maken met een ander, kun je leren om weer opnieuw een verbinding aan te gaan. In je lichaam zijn ook systemische invloeden te ervaren en jouw plek in dat systeem. En tot slot; je lichaam kan je laten voelen wat je écht nodig hebt.
Praten over een verlies kan uiteraard ook zijn nut hebben. In mijn visie is praten óver, minder heilzaam dan je echt verbinden, voelen en ervaren. En voor dat laatste is contact met je lichaam onontbeerlijk.
Uiteraard vraagt niet ieder rouwproces om begeleiding of ondersteuning. Vaak zijn we prima toegerust om met een verlies om te gaan. Maar als het verlies heel groot is, het zich stapelt op eerdere verliezen, het zich heeft vastgezet of er (nog) weinig persoonlijke draagkracht is, dan is begeleiding op zijn plaats.
Samenvattend: de aard van het verlies, de persoonlijke geschiedenis en de familie-geschiedenis spelen allemaal een rol in een rouwproces. Welk aspect aandacht of heling nodig heeft, welk stuk hierin gezien wil worden is dus ook verschillend. Dat maakt begeleiding bij rouw heel divers en bij iedere cliënt anders. Een begeleidingstraject is altijd op maat. Belangrijk is om aan te sluiten bij de vraag van de cliënt en waar de cliënt is. Daarin te volgen en samen op zoek te gaan naar wat ondersteunend is. In die zin is de begeleiding gebaseerd op gelijkwaardigheid, waarin de wijsheid van de cliënt en de wijsheid van de therapeut complementair zijn.
Bedding geven, veerkracht helpen vergroten, er zijn, meeleven en meelopen vormen de basis van de lichaamsgerichte begeleiding. Daarvoor kan er van verschillende methodieken en ingangen gebruik gemaakt worden.
De belangrijkste vorm in mijn begeleiding is massagetherapie. Daarnaast kan er in de begeleiding gebruik worden gemaakt van verschillende andere methodieken die een cliënt kunnen ondersteunen. Als er sprake is van trauma en schrik kunnen technieken uit Somatic Experience behulpzaam zijn. Heel ondersteunend zijn denkwijze en oefeningen uit de Mindfulness en Compassietraining. Werkvormen die hun grond vinden in haptotherapie, systemisch werken via het lichaam, focussen en craniosacraal therapie vormen, indien passend bij de hulpvraag van de cliënt, onderdeel van de begeleiding.
Een begeleider bij rouw moet veelzijdig zijn en moderne kennis hebben van achtergronden van rouw. Weet hebben van de verschillende aspecten van rouw en deze kunnen vertalen naar eigen handelen. Uiteraard moet een lichaamsgericht begeleider professioneel en voelend kunnen aanraken. Een begeleider moet veel weten en begrijpen, zonder dat deze kennis expliciet ingezet wordt. Een begeleider bij rouw is een goede luisteraar. Zij/hij heeft een groot empatisch hart en kan meeleven zonder mee te lijden. Een begeleider in rouw dient te kunnen verduren, moet zelf ook kunnen uithouden. De neiging tot fixen of redden mag onderzocht en geparkeerd worden, het zijn eigenschappen die niet passen bij begeleiding bij rouw. Rouw laat zich immers niet wegmasseren of oplossen.
Een begeleider moet veilig en betrouwbaar zijn en in staat zijn een (tijdelijke) ’secure base’ te zijn voor de cliënt. Ook is het belangrijk dat zij/hij goed weet wat de eigen expertise én beperkingen zijn. Indien nodig zal zij/hij een cliënt dus doorverwijzen. Tot slot is het van belang dat de begeleider eigen verliezen heeft onderzocht en doorleefd. De therapeut heeft zelf een professioneel netwerk van vakgenoten, waar ondersteuning d.m.v. intervisie is gewaarborgd. Tenslotte heeft zij/hij het vermogen om voor zichzelf en zijn eigen grenzen te zorgen.
Eigentijdse kennis van rouw en bijbehorende thema’s, de eigen grondhouding en kennis van ondersteunende methodes en massagetechnieken vormen de drie pijlers van de opleiding die ik als nascholing voor lichaamsgerichte- en massagetherapeuten aanbied.
